Zaramaren erdian

Zibilizazioa gizakiak bere hondakinetara ezartzen duen distantzia dela, idatzi zuen Aldiss idazle britainiarrak 1964an. Basakeria, gehi genezake, gure hondakinei ematen diegun tratu iraingarria da. Gurpil zoro batean gaudela ematen du. Basoen suntsipenari buruzko liburu zentzudunak behin eta berriz berrargitaratzen dira basoak suntsituz. Adituek etengabe ohartarazten digute plastikoaren hondamendiez, baina plastikoak eta zelulosak nonahi daude ikusgai: urazen bilgarrietan, ur-botiletan, bitxi-dendetan… NBE-Ingurumenaren estatistiken arabera, munduak gutxi gorabehera 400 milioi tona [40 kilo pertsonako] hondakin plastiko sortzen ditu urtero, eta gaur egun soilik % 14 biltzen da birziklatzeko. Horrez gain, eta Greenpeacek argitaratu duenaren arabera, marka ezagun batzuek, bilgarrietan, birziklatu ezin diren produktuak erabiltzen jarraitzen dute. Zuk 70 kilo inguru pisatzen baduzu, Europako batez bestekotik oso gertu dagoena, jakin ezazu, urtean, zure pisua halako sei eta gehiago sortzen duzula zaborra. Sei aldiz zartatutako latetan, ontzi hautsietan, alferrik galdutako janarian eta hondatutako aparatu elektronikoetan, besteak beste. Bai, badakit, ohiko diskurtso deserosoa da, hasperen txiki bat eragiten diguna eta orrialdetik pasatzera bultzatzen gaituena. Zaramak gainezka egiten digu, baina ez dugu ikusi nahi. Gugandik urrun nahi dugu, norbaitek kudea diezagun, ez gaude huskeria horietan denbora galtzeko prest, horretarako ordaintzen ditugu zergak. Nahikoa dugu birziklatzea eta poltsa bakoitza bere zuloan sartzea, eta fardel handiak garbigunera eramatea, non tipo irribarretsu batek, furgoneta baten alboan, atean esango digun ez dela beharrezkoa barrura sartzea, haiek arduratuko direla eta. Bere eskaintza atseginari uko egiten badiozu, eskerrak emango dizkizu, hatz luzea mehatxatzaile erakutsiz. Hondakin nuklearrak, zabor espaziala, itsasoko zabor-zopa kilometrikoak (Ozeano Barean eta Indiako Ozeanoan) erraustutako zarama, gaixotu, eta hil egiten gaituena, klima-alarma areagotzen duen bitartean. Gainezka egiten duten zabortegiak arrisku bizi bihurtuz, berriki ikusi dugun bezala. Geure kakatan murgildurik hilko gara bai, baina ez nazazu orain horrekin gogaitu, askoz ere arazo larriagoak baititut.

«Zaborretan zerbait hobea bilatzen dut», kantatzen zuten Eskorbutokoek. «Beti galdetzen nabil, zaramaren erdian, hemendik nola ateratu» kantatzen zuten Zarama izeneko batzuek. 'Basura' Errenteriako beste punk talde mitiko baten izena ere bazen, drogek jotakoa. 'Basura' zen, halaber, Panchos taldearen bolerotzar garratzenetako bat, eta 'Trash', New York Dolls-tarren abestitzar bat. Laurogeita hamarreko hamarkadatik hona 'Garbage' izeneko talde aparta ahaztu gabe.

Zibilizazioa, diotenez, zaborretatik urrundu ginenean hasi zen. Baina errealitate egoskorrak egunez-egun esaten digu: zaborra materia da, eta gizakiok tematu arren, ez da desagertzen, eraldatu baino ez da egiten. Dagoeneko ez da mehatxu abstraktu bat. Bere mendekua gure egunerokotasunean gauzatzen ari da. Ez badugu serio hartzen, guk sortutako kakatan itota amaituko dugu.