Euskadi: hiru batean

Hainbat arrazoirengatik, Imanol Pradales lehendakariak Euskal Autonomia Erkidegoaren izaera «konfederala» aipatu du azken asteetan. Bat baino gehiago harritu egin da, termino hori ez baita erabiltzen euskal politikaren egunerokoan, baina egia esanda nahiko ondo azaltzen du gure erakunde-sistemaren funtzionamendua: hiru lurralde ditugu, euren parlamentu propioekin (Batzar Nagusiak), euren lege propioekin (foru-arauak) eta euren gobernu propioekin (aldundiak). Baina, aldi berean, erakunde komunak ditugu: guztiontzako legeak onartzen dituen Eusko Legebiltzarra eta guztiok gobernatzen gaituen Eusko Jaurlaritza.

Hala ere, izaera «konfederal» horrek nolabaiteko balioa galdu du azken urteotan. 2015ean EAJk eta PSE-EEk euren aliantza historikoa berreskuratu zutenetik, erakunde handi guztietan gobernatzen dute (Eusko Jaurlaritza, hiru aldundiak eta udal nagusiak), eta haien politikak hain daude lerrokatuta, ezen sistema aldatu egin dela baitirudi. Euskal gizarteak ia ez ditu gogoratzen hiru aldundiak alderdi desberdinek gobernatzen zituzten eta elkarren artean oso erabaki desberdinak hartzen zituzten garaiak.

Harmonizazio politiko progresibo hori gizartearen artean ere nabari da, Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako hauteskundeetako emaitzak gero eta antzekoagoak baitira. Esaterako, duela urte batzuk pentsaezina zirudien EH Bilduk hauteskunde autonomikoak irabaztea Araban, eta PP laugarren indar politikoa izatea han. Hala eta guztiz ere, lurralde bakoitzak bere nortasun-ezaugarriak ditu, eta, oraingoz behintzat, Euskadik hiru herrialdetako herrialdea izaten jarraitzen duela baieztatzen dute.

Soziometroaren azken ikerketak desberdintasun interesgarriak adierazten ditu soziologiaren ikuspuntutik. Eskala ideologikoan, 0a ezker muturra bada eta 10a eskuin muturra, Gipuzkoa (4,2) eta Bizkaia (4,3) Araba (4,6) baino aurrerakoiagoak dira. Eta euskal abertzaletasunaren eskalan, 0a «batere nazionalista» bada eta 10a «oso nazionalista» bada, distantziak are handiagoak dira: Gipuzkoa (5,4) da tarteko posiziotik haratago dagoen bakarra, Bizkaia (4,7) eta Araba (4,3) azpitik geratzen baitira.

Eguneroko kontuetan ere nabaritzen dira aldeak. Inkestaren arabera, bizkaitarren eta arabarren kezka nagusia lan-merkatua da, baina gipuzkoarrek arazo handiagoa ikusten dute etxebizitzan. Bizkaian delinkuentziaren gaia nabarmentzen da, eta Araban EAEko batez bestekoak baino kezka handiagoa adierazten dute Osakidetzaren egoerari buruz.

• Temas
• Euskera
• Politika
• Politikafetxo bat?