Erabakitzeko eskubidea: desioaren eta errealitatearen artean

Eusko Legebiltzarrean dauden 75 ordezkarietatik 55ek defendatzen dute Euskadi edo Euskal Herria (nori galdetzen zaion) nazioa dela eta bertako herritarrek autodeterminaziorako eskubidea dutela; hau da, besteak beste, Espainiarekiko (eta Frantziarekiko, Iparraldearen kasuan) duen harreman politiko-juridikoa erabakitzeko aukera izan behar dutela. Desio hori aldarrikatzen dute alderdi abertzaleek, EAJk eta EH Bilduk, euren helburu historikoa independentzia delako; eta baita Sumarrek ere, Estatu konfederala proposatzen duelako.

Hiru alderdien artean gehiengo osoa daukate, eta horrek ahalbidetuko luke printzipio hori Eusko Legebiltzarrean onartzea. Hala eta guztiz ere, alderdien artean negoziatzen hasiko den Estatutu edo estatus berriak (nori galdetzen zaion) ez du printzipio hori barne hartuko. Eta hori nahiz eta alderdi horietako ordezkariak (batez ere EAJ eta EH Bildukoak) eskubide hau publikoki aldarrikatzen entzuten ari garen, edo horren inguruko mozioak onartzen ari garen arren, Gipuzkoako Batzar Nagusietan, esaterako.

Izan ere, gauza bat da desioa eta beste bat errealitate gordina. Erabakitzeko eskubidea (nazionalismoak erabili ohi duen kontzeptu sinplista) barne hartuko lukeen Estatutua baliaezintasun juridikora bideratuta egongo litzateke, baina, gainera, ezingo litzateke Kongresuan onartu ere egin. Ez dugu ahaztu behar Eusko Legebiltzarrean akordioa lortzen denean, eta euskal herritarren artean bozkatu aurretik, Kongresuko gehiengo osoak testu hori berretsi behar duela.

EAJk onartu du hau eta horregatik urteak dira aldarrikapen hori ekintza instituzionaletik ateratzea erabaki zuela. Urkulluk alde batera utzi zuen kontsulta baten ideia, eta Euskadi nazio gisa aitortzea, Estatuarekiko aldebikotasuna eta berme-sistema bat bilatzen duten beste formula batzuk planteatzen hasi zen. Orain Pradalesek bat egiten du korronte horrekin eta, behin baino gehiagotan bere burua independentistatzat jo duen arren, bide hori ezinezkoa dela onartzen du inplizituki.

EH Bildu ere gero eta pragmatikoagoa izaten ari da. Jakina, autodeterminazio eskubidea defendatzen jarraitzen du, eta negoziazioan sartu nahi du, EAJ higatzeko eta PSE-EErekin arrakala bat irekitzeko. Baina, egia da, era berean, asko modulatu duela bere jarrera azkenaldian, batez ere egiaztatu ondoren hauteskundez hauteskunde hobeto doakiola herritarren eguneroko arazoei buruz hitz egiten duen heinean, eta ez hainbeste aldarrikapen nazionalei buruz.

EAJk eta EH Bilduk ez diote inoiz uko egingo euren fundatze-printzipioetako bati, helburu komuna independentzia dutelako. Hala ere, politikak gobernatu nahi duten gizartera egokitzeko eskatzen die alderdiei. Eta gobernatzea da edozein alderdiren berehalako helburua.

• Temas
• Euskera
• Politikafetxo bat?
• Politika