Jon Miranderen hamabi testu aurkeztu dituzte, orain arte euskaratu gabeak

Jon Miranderen biografia

Jon Mirande Ayphasorho (Paris, 1925-1972) euskal idazlea Zuberoako familia batean jaio zen, Frantziara joan zena lan bila. Bere aita Jean Mirande Garindañekoa zen eta bere ama, Marie Ayphasorho, sohütarra, biak Zuberoakoak. Parisen bi seme-alaba izan zituzten: zaharrena Marie, 1923an, eta Jon bi urte beranduago jaioa. Aragon Lizeoan ikasketak amaitu ondoren, eta Bigarren Mundu Gerra oraindik amaitu gabe, Jonek itzultzaile lana aurkitu zuen Finantza Ministerioan. Gaztetatik, hizkuntzen ikaskuntza gustatu zitzaion, eta euskararen gainean erortzen zen edozer irakurtzeari ekin zion. 1948an kristau eta demokrata izendatu zuen bere burua, baina zentzu kritikoarekin, hitz horien etiketa baino gehiago edukia maite baitzuen.

Andima Ibiñagabeitia idazle bizkaitarrarekin harreman estuak izan zituen, eta haren eraginpean Edgar Allan Poe, Per Denez, F. Nietzsche, F. García Lorca eta beste hainbat egileren lanak itzultzen hasi zen, baita Jokin Zaitegik Guatemalan zuzentzen zuen Euzko Gogoa aldizkarian bere lanak argitaratu ere. Euzko Deya eta Gernika aldizkarietan argitaratutako artikulu batzuek sekulako iskanbila sortu zuten nazionalismo ortodoxoaren lerroetan.

Bidaiari amorratua, Bretainia, Ingalaterra, Irlanda, Holanda, Alemania eta Danimarka bisitatu zituen. 1954an, Ibiñagabeitia arimako laguna Amerikara joateak hutsune sakona utzi zuen Miranderen bizitzan. Orduan, Koldo Mitxelenaren laguna egin zen, eta 1956ko Arantzazuko Kongresuan parte hartu zuen berarekin. Ordutik aurrera, Egan aldizkarian argitaratu zituen zenbait lan, Mitxelenak berak zuzentzen zuen aldizkarian. Ibiñagabeitia Caracasen argitaratzen hasi zen Irrintzi aldizkarian ere parte hartu zuen. 1959an amaitu zuen 'Haur besoetakoa' eleberria, batzuetan V. Nabokoven 'Lolita'rekin alderatuta. Hala ere, garai hartako intolerantziaren ondorioz, ez zuen argitaratzailerik aurkitu bere poemetarako, ezta bere nobelarako ere.

Txomin Peillenekin batera, 1962an Igela euskaldun heterodoxoen errebista ldizkaria sortu zuen, eta haren bizitza iragankorrak sei ale baino ez zituen ekarri. Goulven Pennaodekin batera, Ar Stourmer errealista bretoiaren argitalpenean parte hartu zuen, iruzkinekin eta olerkien itzulpenarekin. Jon Etxaide bere lagun handiari ere lagundu zion 'Etahun´en bertsoak gipuzkeraz' (1969) obra prestatzen.

1970ean Lur argitaletxeak 'Haur besoetakoa' eleberria argitaratu zuen, Gabriel Arestiren aurkezpen kritiko batekin. Arrakasta handia izan zuen eta ondorengo edizio ugari ere bai.

Gaixotasun psikiko luze baten ondoren, 1972ko abenduaren 28an hil zen, bere buruaz beste egin izanaren zantzu guztien arabera.

Gerraosteko euskal poetarik on eta modernoene honen hondakinak Thiaisko hilerrian daude.

(Patri Urkizu)