Haurtzaroko ipuina, helduentzat berrasmatua

Arabar gaztetxoentzat gertukoa izan den Sakamantekasen istorioa kontatu du berriz ere Xabier Montoiak, baina berrasmaketa honetan, Juan Diaz de Garaio serieko hiltzaile bilakatu arteko eta hura harrapatu ondoko kontakizuna zabaldu du idazle gasteiztarrak.

Kondaira, gaur egun berriz bisitatua, gaurkotasunari zor zaio, eta, beraz, Montoiak ez du baztertzen misoginoen psikologiaren gertakaria, gizon horrek XIX. mendearen amaieran egin zituen hilketetatik kanpo ezkutatzen dena. Horretarako, ahalegin berezia antzematen da hiltzaileari heltzen zioten pentsamenduez ohartarazteko, ez krimenean, baita egunerokotasunean eta ekintzen ondoren ere. Hala ere, kontakizunak ez du erasoen uneetan sakontzen, eta ez da beldurrean birsortzen. Bestalde, kontakizunak gertakari historikoaren testigantzak, batez ere hemerotekara, Ricardo Becerro de Bengoa intelektualaren testigantzara nahiz lege-dokumentaziora joaz, baliatzen ditu: hiltzaileak izan zituen seme-alaben bizitzak kontatu, kartzelan eman zuen epea gogoratu, hilketen susmoa haren inguruan ernetzen hasi zenean Somorrostroko meatze-fabriketara lanera joan zenekoa edota kartzela eta epaiketan eman zituen testigantzak.

Azken pasarte horrek perspektiba historikoa areagotzen dio kontakizunari. Psikiatrek eta lege-gizonek hura harrapatu ostean egin zizkioten mediku-azterketek ikuspegi eguneratutik, biolentzia matxistaren inpunitatearen berri ematen dute, eta hala iraunarazi zela baieztatzen du Montoiaren kontakizunak ere: presoa heriotza-zigorrera kondenatua izan baitzen, garaiko mediku eta zientzialariek erotzat jo zutelako baina.

Kontakizunak, bestalde, ipuin klasikoaren ohiko formak eta tonuak mantentzean gordetzen du bere xarma: kanpoko narratzailea, elkarrizketa labur eta zuzenak, ekintzen zentraltasuna eta prosa soila. Irakurketa batere gozoa, baina bai gustagarria Montoiaren lumapean.