Narratiba

Javier Rojo

Viernes, 3 de julio 2020, 20:53

Comenta

Ampliar

Bizitzak hartu duen ibilbidean noizean behin zeharkako bide bat hartuta beste norabait joan daiteke. Ideia hau fantasia hutsa izan ohi da, baina, aldez edo moldez, aurkitu daiteke Julen Belamunok 'Hotz industriala'n argitaratu dituen bost narrazioetan agertzen diren protagonistengan: hozkailu industrialak konpontzen dituen langilea; iraganetik ihesi Berlinera bizitzera joandako gizona; farmazia noiz irekiko zain dagoena; Errioxan etxea daukan emakumea; edota margolari ezezagunaren bizitza ikertzen duen liburuzaina. Pertsonaia hauek erdigunean daudelarik, beste osagaiak haien inguruan mugitzen dira. Itxuraz bizitza orekatua dute, baina horrek ez du esan nahi asebeterik daudenik, beti dago zerbait, oreka hori guztiz egonkorra ez dela adierazten duena. Eta orduan norabidea aldatzeko ideiak bere lekua hartzen du.

Ampliar

Joxean Agirrek literatura idazten duenean, irakurleek denbora dibertigarria pasa dezaten nahi du, hauxe da bere helburu nagusia, eta ezin da bazterrean utzi 'Nobela errealista bat' bezalako idazlan baten aurrean gaudenean. Denbora dibertigarria pasatzeko parodian errotzen den umorea du lanabesik garrantzitsuena. Eleberri honen kasuan protagonista taxizalea da, eta bezeroei abertzaleen istorioak kontatzeko ohitura du: bezeroa nolakoa izan, halako istorioa kontatzen dio. Argumentua gorabehera handirik gabe aurrera doa, harik-eta eleberriaren izaera aldatzen den arte: protagonistaren emaztearen maitalea, idazle bat, modu arraroan hiltzen da eta taxizaleak idazten ari zen nobela bukatu beharko du, haren heriotzaren gorabeherak ere argitzen dituen bitartean. Orduan, thriller politiko poliziakoaren parodiara lerratzen da liburua.

Ampliar

Erika Elizarik irakurle helduentzako literaturan egiten duen lehenengo agerpena da 'Zendabalitz' izenburua duen eleberria, izenburu kriptikoa lehenengo begiradan, ia arao baten itxura daukana. Eleberri labur honetan, Parisetik Bilbora joateko hegazkin bidaia batean elkartzen diren pertsonaia batzuk aurkezten zaizkio irakurleari. Nobela korala da, beraz, eta hainbat pertsonaiaz aritzen diren atal laburrez osatuta dago. Edonola ere, ordu eta erdia dirauen bidaia kontatzen delarik, idazleak ahalegina egin du irakurketa denbora errealean burutu dadin, argumentuaren denbora eta diskurtsoaren denbora ahalik eta gehien hurbilduz. Bidaian askotariko pertsonak elkartzen dira eta beraien artean ez dago benetako harremanik; eta kontu psikologikoak erdigunean jartzen direnez, beren barne-bizitzan murgilduta daude, ia irlak izango balira bezala.

Ampliar

Idazle bat, Ismael, blokeatuta geratu da bere nobelari jarraipena eman ezinik. Argitaratzaileak, bitartean, presionatzen du liburua lehenbailehen amai dezan, baina idazleari ezinezkoa zaio behar duen ahotsa aurkitzea. Honela laburbildu daiteke Karmele Jaiok argitara eman duen nobelaren hasierako planteamendua. Jaioren nobela norabide askotara irekitzen da. Zenbait ahots eta ikuspuntu txandakatzen dira, generoak pertsonengan nola eragiten duen, bakoitza zein puntutaraino bere generoaren ondorioa den azaltzen zaigularik, azken finean generoak determinatzen baitu besteek norberaren gainean eraikitzen duten irudia eta subjektuak horren arabera jokatzera behartuta baitaude. Ia oharkabean pasatzen den idazkera adierazkor eta sotil bati esker pertsonaien ariman arakatuz, beraien artean esan gabe geratutakoak azaleratzen jakin du idazleak.

Ampliar

Mahamoud Toure burkina-fasoarraren abenturen azken entrega hau, aurrekoak bezala, eleberri beltzaren parametroetan idatzita dago. Irakurleak berehala identifikatuko du nobela sail honen marka dei litekeen hori. Protagonista afrikarra da eta Europara etorri da bizitza hobe batek liluratuta. Europan non eta Bilboko San Frantzisko auzoan bizitzea suertatuko zaio eta bizirauteko asmoarekin ikerketa txikietan arituko da, gero eta larriagoak diren kontuetan nahaspilatuta geratuko delarik. Azken entrega honetan, Toure berriro ihes egin beharrean aurkitzen denez gero, Parisera lekualdatuta ikusten dugu, hiri distiratsuaren atzeko aldea erakusten zaigularik, bizirautea helburu dutenen hiri erasokorra alegia. Nobelatik nobelara planteatzen den bilakaera ere ikusgarria da, honetan umore ironikoa zeharo desagertu baita, trama beltzean gehiago zentratuta.