Sormenaren Kontra

Goldsmith ezaguna da, ubuweb webgunea sortzeaz gain, muturreko esperimentu literarioak egin izanagatik. Day liburua, kasu, New York Times-en egun beteko alearen hitzez hitzeko transkripzioa da. Egunkariaren ale oso bat kopiatu zuen Goldsmithek, publizitatea saihestu gabe, argazkietan ager zitezkeen zeinu transkribagarri oro barne. Hitzei beste letra molde bat, beste maketazio bat, paper mota ezberdin bat ematea ez al da aski ekarpen sormen ariketa justifikatzeko? Urtebetez irratian entzundako eguraldi iragarpenak bildu zituen beste liburu batean. Mundua tipula bat bezala zuritu eta hari geruzak erauzteko modu berriak, narratibitatearen muga-mugan daudenak. Situazionisten mapa psikogeografikoak ekartzen dizkigute gogora estrategia hauek: Parisko mapa egitea, adibidez, baina auzoen izenak edo museo esanguratsuak adierazi ordez, bikote batek negar egin edo larrua jo duen lekuak seinalatuta. Mundu intimoaren eta publikoaren arteko talka berriak.

Goldsmithek literaturari aplikatu nahi lizkiokeen estrategia gehienak aspaldi jorratzen dira artearen munduan. Ez da kasualitatea, noski, Andy Warholi orrialde asko eskaintzea. Ingurukoei zukua odola atera eta bere burua eraldatzeko zeukan gaitasunagatik Drella bataiatu zuten pop artearen popea (Dracula+Cinderella/Errauskine izenen laburdura; Drauskine litzateke euskaraz). Sortu-gabe-sortu, idatzi-gabe-idatzi horren lehen adibideetakotzat har daiteke Warhol, bere diario mardulak irakurgai ditugun arren, apenas idatzi baitzuen ezer. Bere aipurik ezagunenak (hamabost minutuko ospearena barne) ez ei zituen sekula idatzi; telefono bidezko elkarrizketa luzeetan ahoz adierazi zizkien bere laguntzaileei, haiek material kaotiko hura iragazi, sailkatu, txukundu eta transkriba zezaten.

XX. mendeko artista kontzeptual askoren desafioa interpretazioa zailtzea izan zen, denborari eta espazioari beste era batera begira geniezaien. Warholen Sleep (gizon bat lotan, sei orduz) edo Empire filmak (Empire State eraikina zortzi orduz hartzen duen plano finkoa) indar handiko lanak dira, artearekiko gure hurbilpena zalantzan jartzen dutenak, bai eskaini behar zaion denborari dagokionez, bai interpretazio eremuak hedatzeagatik ere. Patrikako telefonoen eztandak ekarri duen grabazio itxuraz hutsalekiko joera ez da, beraz, berritasun, Warholek gauza bera egiten zuenez.

«Hasiera-korapiloa-amaiera», «bazen behin» eta «suspentseari eutsi» teknikez haratago, bada agian garaia geure literatur tailerretan Goldsmithen teoriei ere leku egin diezaiegun: zerrendak egitea, testu lapurtuen zatiak sistematikoki pilatu eta manipulatzea, (des)kontestualizazioa, inoren berbak hitzez hitz kopiatzea, euskarri berriekin jolastea, asperduraren mugak arakatzea, Interneten robot aleatorioak edo itzultzaile automatikoak guretzat lanean jartzea edo bata bestearen gainean teilakatzen diren publizitate mezu, albiste interesatu eta e-mail pribatuak konbinatuz testu-collage kaleidoskopikoak sortzea. Mekano-puzzleko eskala areagotzea litzateke kontua, gutxieneko izendatzaile komuna handitzea: ez gaitezen abia derrigorrez hitz soiletatik, baizik eta esaldi, paragrafo, testu jada idatzietatik.

Liburu zahar bat, alfabeto berri bateko lehen letra izan daiteke.