Diruaren hotsa

Berez ez da txarra dirua herritarrek erabaki dezaten baliatzea, hori baita demokrazia ororen funtsa. Askoz gauza ilunagoetan joan dira sekulako dirutzak krisia baino lehen, etenik gabeko ustelkeria kasuek frogatzen dutenez. Politikoei euren lana txukun betetzeko eta diru publikoa erabateko eraginkortasunez baliatzeko betebeharra dagokie. Baita hitzarmenak lortu eta egonkortasuna ahalbidetzekoa ere. Baina horretarako maila nahikorik ez dagoenean, herritarrei hitza berriz itzuli behar zaienean, ez du ezer txarrik hauteskundeak maila onean egin ahal izateko diru publikoa erabiltzeak, beti tentuz eta guztiona dena xahutu barik. Demagogia asko ari da egiten azkenaldion politikaren eta politikoen kostoez, eta antipolitikaren esparrutik sortzen dira eraso horiek gehienetan. Sistema demokratiko osasuntsu batean diru publikoa zelan baliatzen den fiskalizatzeko hamaikatxo modu daude, eta gardentasunez ekin behar zaie kudeaketa zereginei.

Bozak egiteko baliatutako dirua aurrezteak alternatiba txarra dakar, Espainian aski ezaguna dena. Beraz, kontua ez da politika eta hauteskundeak garestiak ote diren, politikoei emaitzak eskatu behar zaizkiela baizik, ongizatearen bidean aurrera egiteko eta gizarte modura etengabe hobetzeko. Eta ez da ahaztu behar azken finean arduradun publikoak herritarrek eurek aukeratzen dituztela, eta nolabait euren alde egin duen gizartearen isla ere badirela. Zenbait erkidegotan jazo izan da ustelkeria kasuetan nahastutako buruzagi askotxok gero eta emaitza hobeak lortu izana, eta horrek sakoneko hainbat eztabaida eragin ditzake, sistema demokratiko batean aukeratzen dutenek ere badutelako ardura etiko zein estetikoa.

Egungo finantziazio esparrua hobetze aldera, eztabaida mamitsua bultzatu beharko lukete alderdi politikoek. Euren egiturak errealitatera egokitu behar dituzte maila guztietan, eta dirua kontu handiz baliatu. Hortik aurrera, herritarren ordezkari direnei duten arduraren araberako baliabideak eskaini behar dizkie, duintasunez lan egin dezaten, eta politika aberatsen kontua izan ez dadin. Halaber, premiazkoa da alderdiek bankuekiko duten zorpetze maila gutxitzeko saiakera serioa egitea, menpekotasunezko harreman horrek ez baitio inolako mesederik egiten interes komunari.

Zorpetuta dagoen alderdietako bat Izquierda Unida da. Aspalditik datozkio arazo ekonomikoak. Herri-Kontuen Espainiako Epaitegiak iaz adierazi zuenez, 2013an sei ziren ondare garbi negatiboa zuten alderdiak, eta hiru egoera bereziki larrian zeudenak, tartean IU. Guztira, 11 milioiko zuloa zeukan ezkerreko federazioak. Eta oso zaila zaio abenduko emaitzekin egoera hori konpontzen hastea, ordezkaritza urria lortu baitzuen Kongresuan, nahiz eta milioi bat boto jaso. Testuinguru horretan, Podemos eta IUren artekoak komenientziazko aliantza ematen du. Lehenentzat zeharo instrumentala da, PSOE gainditzeko ezinbestekoa. Pablo Iglesias-en alderdiak galdu ditu dagoeneko heldu berriaren abantailak iraganik ez izatearena eta ezer kudeatu ez duenari dagozkionak, esaterako eta ekainaren 26ari begira beheraka ari dela diote inkestek. Azken hilabeteotan harrokeriz jardun du alderdiko buruzagi nagusiak, zurruntasun politikoz eta barruko disidentziak isilaraziz, eta horiek ez zaizkie ezkerreko botoemaile kritikoenei oharkabean joan. Hala ere, PSOEk oso ahul jarraitzen du, eta moreei IUren ekarpena ezinbestekoa izan dakieke Pedro Sánchez-enak atzean uzten saiatzeko, nahiz eta honelakoetan siglen batuketen ostekoak ez diren gehienetan jatorrizkoen pare izaten.

Balizko koalizioaren benetako izaera egunotan ari da argitzen. Arazoa ez dago bat egiteko borondatean ez programan, zerrendako postuen banaketan baizik. Eta hori ez da abiapuntu ona gizarteari proposamen berritzaile, aurrerakoi eta ilusiozkoa egiteko. IU flotagailuaren beharrean dago, eta Podemos federazioaren botoak eskuratu guran. Baina hain da nabarmena batzuen eta besteen interesa nekez batuko dutela bakoitzak bere aldetik lortutakoa.

Espainiako politikaren egoera etsigarria da. Ez bakarrik blokeoak eragindako paralisiaren ondorioz, baizik eta ez dagoelako gizartea mobilizatzeko ahalmenik, etorkizunera begirako proiektu erakargarri bat eraikitzerik. Beraz, ez da harritzekoa izango abstentzioak gora egitea edo-ta botoemaile askok eta askok txarrenen arteko onena aukeratu behar izatea. Krisi bortitzak utzitakoak behingoz gainditu eta hainbat erronka handiri aurre egiteko bestelako eragileak beharko dira. Oraingoz ez daudenak. Izan ere, alderdi zaharrak inoiz baino ajetuago daude, eta berriak oso azkar ari dira zahartzen.