Lorpenen zerrenda

Egonkor joan da oraingo legealdia, nahiz eta 2012an EAJk gehiengo osorik lortu ez. Iñigo Urkullu lehendakariaren izaerak eta jardunak, batetik, eta jeltzaleen negoziaziorako ahalmenak, bestetik, lortu dute hori. Ekonomiarekin lotutakoak izan ditu lehentasun Jaurlaritzak, krisiak utzitako zauri sakonek hala eskatzen baitzuten. Eta zuzen zebilen horrela jokatzerakoan, premiazkoa baitzen hainbat familiarengan larri eragin duen egoera arintzea eta onerako bideratzea. Lehendakariak maila handiko irudi instituzionala agertu du hiru urte eta erdiotan, eta baita bere gobernuak ere. Ezerk ez ditu funtsezko zen horretatik urrundu, nahiz eta beste hainbat arlotan ere aurrerapausoak eman diren. Hala, Legebiltzarrean duten ordezkaritzatik askoz haratagoko jardunerako gaitasuna erakutsi dute, kudeaketa zereginetan eraginkor aritu eta gainerako alderdi politikoekin funtsezko gaietan akordioak bilatuta. Emaitzetako batzuk begibistakoak dira: langabezia %12,8an dago jada eta Estatuko txikiena da, ongizate sistemaren berme diren oinarrizko tresnek sendo jarraitzen dute eta autogobernu eredua eguneratu eta zabal adosteko urrats erabakigarriak egiten ari dira, besteak beste. Bide hori jorratzerakoan, EAJk alde guztietara begiratzen jakin du, nahiz eta aurrekontuei dagokienez PSE-EE izan zaion lagungarrien. Berezko ildotik abiatuta, Jaurlaritzak zein berau osatzen duen alderdiak jarrera proaktiboa izan dute bidelagun, euskal gizarteak dituen arazo larrienei aurre egin nahian. Ez dute ahul itxurarik eman, ez dira ezkutatu, eta sasoi honetan hainbesteko balioa duen egonkortasuna bilatu dute, gobernu-jarduera zabal eta osatuari ekiteko. Ez da egonean geratzeko estrategia izan, urrats sendoak egitekoa baizik, maila ekonomikoan, sozialean eta bestelakoetan aurrera egin ahal izatekoa.

Hauteskunde autonomikoak guztien arteko garrantzitsuenak dira jeltzaleentzat, Euskadirentzat duten egitasmo politikoa jorratzeko oinarrizko direnak. Ajuria Enean jarraitzea lehen mailako helburua da, orain arte egindakoei eutsi eta datozen lau urteotan beste hainbat gauzatzeko. Ondare politiko aberatsaren jabe izanda aurkeztuko dira, autogobernu sistemaren ezinbesteko eragile izan direlako eta Urkullu lehendakariaren agintepekoa lorpen ugariko tartea izan delako. Hortik aurrera badago zer egin, ekonomia epe luzera begira sendotzeko, ongizate eredua bermatzeko, iraganekoak gainditu eta bizikidetzan jauziak emateko, euskal herritarren borondate politikoari ate berriak zabaltzeko eta autogobernu ereduan sakontzeko, adibidez. Eta guzti horietarako egitasmo zehatza dutela frogatu dute jeltzaleek, eskuak luzatuta eta besteenganako begirunez jokatuta. Abiapuntu egokia da datozen lau urteotako desafioei ekiteko eta Euskadik beharrezko dituen aldaketak errealitate bihurtzen hasteko.

Inork gehiengo osorik ez izateak, elkarrizketan sakontzera behartuko ditu euskal alderdi politikoak aurrera begira ere. Gobernagarritasuna bermatzeko sozialistak izan ditzake lagun EAJk, dagoeneko aldundietan eta udal askotan gertatzen den legez, baina hauen sendotasunaren araberakoa izango da lankidetza hori. Maldan behera aritu da azken urteotan PSE-EE, eta Madrilen datozen asteotan gertatzen direnek baldintzatuko dute osteko guztia Idoia Mendiaren alderdiarentzat. Asmo landua, zehatza eta ausarta beharko dute hauteskunde autonomikoetarako, ez eustekoa, ez ohikotik jotzekoa. EAEko sozialisten krisiak osagai asko ditu, baina horietakoak dira ezkerreko bozemaile askoren aurrean sinesgarritasuna galdu izana, autogobernuan sakontzeko uzkur agertzea eta, bertoko nortasun nazionalaren hainbat ezaugarri bere egin eta egunerokoan baliatzerakoan, aspaldi babesa ematen zieten askoren hurrengo belaunaldien atzetik joatea.

Beharrak jota daudenen artean ezker abertzalea dabil larrien. Azkenaldiko porroten ostean, Eusko Legebiltzarrera begirako bozetan beste atzerapauso bat egiteak krisi gorrira bultza ditzake, ziklo bat ixtera, berregituratzera. Arnaldo Otegi martxoaren lehenean utziko dute aske eta, ardura publikoetarako ezarriko zaizkion baldintzak gorabehera, lehen mailako protagonismoa izango du aurrerantzean. Bere jarduera politikoa mugatzeko egin litezkeen saiakerek elkartasun olatua eragin dezakete, eta EH Bilduri hautestontzietan arnasa eman. Elgoibartarrak kalean behar zuen urteotan, politikan aritzeko oztoporik gabe. ETAren amaiera praktikorako lehen mailako eragilea izan zen eta herritarrek agertzen dioten babesaren araberako zeregin politikoa dagokio etorkizunean. Barruko tentsioak lasaitzen, lidergo sendoa gauzatzen eta ildo berriak arakatzen funtsezkoa zaio Otegi Sorturi, eta abenduaren 20ko kolpea gainditzeko oso lagungarri izan dakioke.

Hauteskunde orokorrak ez dira autonomikoak, inondik inora, baina EH Bilduren gainbehera ez da atzokoa. Orain dituen hainbat arazo larri konpontzeko aukerak galdu zituen ezker abertzaleak negoziazio mahaietan, estrategiarako, gizartearen nondik norakoak ulertzeko eta abagune historikoen garrantziaz ohartzeko erakutsitako gaitasun ezaren seinale. Orain dena zaie zailagoa, eta besteei egotzi nahi dizkiete euren hankasartzeak. Zauri horiei darien zornea ez da nolanahikoa, eta aurrera begirako euren jarduna mugatzen du erabat. Podemos-ek lortutako arrakastak hausnarketara eraman ditu, eta Legebiltzarrera begirako bozen osteko elkarren arteko aliantzak lantzera bultza ditzake hilabeteotan. Horien eskutik baino ez du izango aukerarik EH Bilduk EAJri aurre egiten saiatzeko, balizko batuketaren buru izanda. Horretan saiatuko dira, baina zail dute.

2016ak asko emango du euskal politikagintzan. Batzuk eta besteak azken lau urteotan egin dutenarekin aurkeztuko dira gizartearen aurrera, eta badago aldea. Bestelakoekiko oso ezberdin jokatzen dute herritarrek jokoan lehendakaritza dagoenean, eta horren bila dabiltzanek ez lukete ahaztu behar. Azken momentuko itxurek barik ibilbide luzeak balio du honelakoetan, lorpenen zerrendak. Eta lasterketa horretan badira aspaldi oso atzean geratu zirenak edo harrokeriz beteta bat batean agertu eta nondik jo ez dakitenak.