Euskadi-Madril

Euskadin, hala ere, EAJk bere nagusitasunari eutsiko dio, eta aldaketak atzetik datoz. Urkullu-Ortuzar bikoteak agenda politiko propio baten eskutik lortu du aurrera jotzea eta alderdi jeltzalea beti aldarrikatu duten erdigunean tinko kokatzea. Horri esker, inoiz urrundutako hainbat sektore bildu ditu berriz eta garai zailotan kudeaketarako ezinbesteko modura agertu da. Lau urte eskasetan Eusko Jaurlaritza bereganatu du ostera, eta baita Araba eta Gipuzkoako Aldundiak eta Donostia zein Gasteizko alkatetzak ere. Olatu horretan jarraituko du abenduaren 20tik aurrera, EAEn nagusi izanda. Azken lau urteotan PPren gehiengo osoak izugarri mugatu ditu gainerako alderdiek Madrilen euren ekarpenak egiteko izandako aukerak baina, dena den, jeltzaleek ez dute amore eman, eraginkortasunerako zirrikitu guztiak baliatuta. Horren ordainetan, eta bertoko erakunde nagusietatik egindakoa aintzat hartuta, garaipena lortuko dute eurentzat zailenetakoak diren bozetan.

Kontzertu Ekonomikoaren babeserako gordeko dute indar hori neurri handi batean, azkenaldian zenbait alderditako buruek egindako adierazpen kezkagarriak ekinbide politiko bihurtuz gero. Albert Rivera funtsezkoa izan daiteke PPk boterean jarraitzeko, eta behin eta berriz esana du aipatutako tresna juridikoa pribilegioa dela eta akabatu nahi duela. Horren aurrean, EAJri dagokio Kontzertuaren alde egiteko lortu beharreko batasunaren ardatz izatea, euskal autogobernuaren ezaugarri oinarrizkoenetakoa blindatzeko zereginean aitzindari izatea. Gorteetara begira hori izango da jeltzaleen zeregin nagusietakoa, eta EAEko herritarren babes zabala jasotzeak indar erabakigarria emango die mandatu hori bururaino eramateko. Ciudadanos-ek, aldiz, hutsaren hurrengo izaten jarraituko du Euskadin, bertokoenganako duen sentsibilitate ezaren eraginez. Kontzertuari buruzkoek edo Euskararen Nazioarteko Egunean erakutsitako jarrerak ez dute ia lekurik euskal gizartean, zorionez.

Jeltzaleek baino askoz zailago dutenak EH Bildukoak dira. Mezu egokia bilatu ezinean dabiltza honakoan. Koalizioko sektore batek Madrilera joateak ezertarako balio ez zuela defendatu zuen luzaroan eta orain, berriz, aurkakoan ari dira, aldarrikapen nazionalak eta, Podemos-en erruz edo, gai sozialak maila beretsuan uztartu guran. Baina solaskidetzarako gaitasunik gabe zaila da Gorteetan lan egitea eta emaitzak lortzea. Politika lorpenen bidez gauzatzen da eta herren dabil horretan Sortu, Aralar, EA eta Alternatiba biltzen dituen taldea. Donostia eta Gipuzkoa galdu ondorengo zauria sakona da, horrek gauzak egiteko modu baten porrota islatu zuelako. Esaldi borobilak botata eta keinu hutsezko jardunean arituta nekez lor daiteke ezer ez Madrilen ez inon, eta eraginkor izateko aukerarik gabe EH Bilduren ekinak ez du testimonial izatetik haratago sakontzeko modurik izango. Ezker abertzalearen barruko eztabaidak, etor litekeen Gobernuaren eskutik berdintsu jarraituko duen bake prozesuaren geldialdia, politikan aritzeko modu zakarrak eta udal eta foru hauteskundeetako atzerakada zama astunak dira duela lau urtekoa berdindu edo hobetzeko. EAJren ordezko nahi izate horretan ezinean dabil koalizioa, eta hori ez da aldatuko abenduaren 20an.

Euskal abertzale ez direnen artean egoera are txarragoa da, Podemos-entzat izan ezik. Izan ere, barruko krisiek ez diete kalte handirik egingo antza denez, eta sozialisten aurretik jartzen dituzte inkestetako batzuek. Bi alderdi horien arteko lehia inoiz baino biziagoa izango da Euskadin, eta emaitzek garrantzi handia izan lezakete datorren urteko autonomikoetarako. PSE-EE kidetzat du orain artekoan Eusko Jaurlaritzak, eta alderdi horrek hondoa jotzeak ondorioak izan litzake etorkizun hurbilean. Sozialistak eta PP inoizko txarrenetakoan daude Euskadin, euren lekua bilatu ezinean. Ez du ematen beheraka arrastaka daramatzan joera orain aldatuko denik. Espainia mailako euren arteko ohiko norgehiagokak asko lagundu die hauteskunde orokorretan Euskadin babes handiagoa lortzeko, baina buruz buruko hori barik lauren arteko borroka atzematen dute botoemaileek honakoan, eta horrek botoak pilatzeko aukerarik gabe uzten ditu biak.

Abenduaren 20koak autonomikoetarako bidea zabalduko du, nahiz eta hauteskunde ezberdinen ezaugarriek emaitzak nabarmen baldintzatzen dituzten. Dena den, joerak argiak dira, aspalditik datozenak. EAJk indartsu jarraituko du; EH Bilduk, bigarren baino izan ezinik; Podemos-ek, ezkerreko alternatiba berria izateko bidean; eta PSE-EEk eta, areago, PPk, izan zirenaren nostalgiak harrapatuta eta etorkizunari nola aurre egin asmatu guran. Hori izango da abiapuntua Eusko Legebiltzarra berritzen denerako.