Iraganeko politika

Rajoyk eta UPNko buru Javier Esparzak elkarrekin prentsaren aurrean egindako agerraldian nabarmendu zutenez, Nafarroak oso nafar, foral eta espainiar izaten jarraitzea da bien nahia, nafarren gehiengoak hala nahi duelakoan. Uxue Barkosen gobernuari babesa ematen dioten alderdiek Senaturako lortutako akordioak euren artekoarekin zerikusirik ez duela erantsi zuten bi buruzagiek, eta Gobernuko presidenteak errespetua agindu zion Komenio Ekonomikoari berau auzitan jartzen ari direnen aurrean.

Lehenagokoen segida da PPren eta UPNren arteko oraingo hitzarmen berria, batak zein besteak dituzten premiak ezin argiago islatzen dituena. Ideologia beretsukoak izan arren hainbatetan hurbildu eta urrundu dira bi alderdiak, testuinguruaren arabera. Esparzarenei ezin hobeto datorkie popularren babesa euren historiako momenturik kritikoenean daudenean, estrainekoz abertzale bat Nafarroako gobernuko buru denean. Miguel Sanz eta Yolanda Barcinaren sasoietako hainbat arlotako gehiegikeriek iraganeko babes maila galtzera zigortu dituzte erregionalistak eta, PSNk alternatiba onargarria izateko gaitasuna galdu duenez, maila askotan bestelako eredua proposatzen dutenen esku geratu da erkidegoa. Horrek izu politikoa eraman du egungo estatusa gogorren defendatzen dutenen artera, eta berriz euren baliabideak ahalik eta gehien maximizatzera bultzatu ditu. Kezkak eta beldurrak eragindako mugimendua da honakoa, etor litezkeen sakoneko aldaketak ahalik eta azkarren eragoztekoa.

Mariano Rajoyk ez du Konstituzioaren koma bakar bat aldatu gura izan luzaroan, nahiz eta orain kontrolpeko erreforma bati heltzeko prest agertzen den. Laugarren xedapen iragankorrak zabaltzen duen atea ixtea, aldiz, UPNren helburu nagusietakoa izan da aspalditik. Aipatutako horrek zehazten duenez, Nafarroa euskal autonomia erregimenean sartzeko ekimena foru erakunde eskumendunari dagokio baina erabakia zehazki horretarako deitutako erreferendum baten bidez berretsi beharko da, emandako boto baliodunen gehiengoak onetsita. Ez dago, beraz, egungo egoera alda dezakeen foru gobernurik, herritarrek galdeketa batean espreski onartzen ez duten bitartean. Xedapen hori ez da kasualitatezkoa, kanpoko faktoreei beharrean nafar gizartearen errealitateari erantzuten baitio. Izan ere, euskal abertzaletasuna foru erkidegoko berezko osagaietakoa da, bestelako autogobernu eredu bat proposatzen duena. Berezitasun hori aintzat hartuta, nafarren borondatean oinarritzen du xedapenak egungo egoerari eustea edo lau herrialdeen batasunezkoa ahalbidetzea. Eta hori da, hain zuzen, UPNk eta PPk eragotzi nahi dutena. Erkidegoko gehiengo batek inoiz bat egitearen aldeko borondatea agertuz gero ere aukera hori ezinezko bihurtzea, alegia. Nafarroa iragankorra ez dela aldarrikatzen dutenek beldurra diote demokraziari eta, xedapena akabatuta, arazo politiko berri bat sortuko dute orain ez dagoen lekuan. Batik bat, urrats hori Nafarroako egungo gobernuaren eta parlamentuaren borondatearen aurka egiten badute.

Zurruntasunak eta herritarren unean uneko borondateari lepoa emateak konponbiderik gabeko zuloetara eraman ohi du politika. Nafarroako gizartearen gehiengoak ez du, gaur egun, EAErekin bat egiteko asmorik agertu, baina UPNk bultzatzen dituenak baino askoz harreman estu eta malguagoen aldekoa da zalantzarik gabe. Osasuntsua da, erabat, bertako herritarrei aukera ezberdinak eskaintzea, horiek beti euren borondatean oinarrituta daudelako, ez inoren inposaketan. Hala, Konstituzioaren laugarren xedapen iragankorra indargabetzea lehen mailako hankasartze politikoa litzateke, etorkizunean beharko diren mailako askotako akordioak zaildu besterik egingo ez dituena. Gainera, antzua da erabat, ez baitago herritarren borondatea geldiaraziko duen lege aldaketarik. Beharbada, hori bai, xedapena egungora moldatu beharko litzateke, Nafarroa EAEn sartzera barik alde bien bat egitea lekarkeenera.

Politikak aukerak, tresnak eman behar ditu babes demokratiko nahikoa duten aldaketak gauzatzeko, eta ezin da horren aurreko oztopo bihurtu.

Xedapenaren aurkako oldarraldiak herritarren borondatearen aurreko beldurra islatzen du, eta ez dio bizikidetzari mesederik egiten. Hautuak gutxitzeak eta norbere eredua betikotu gura izateak ez du zerikusirik nahitatez demokrazian sakontzeko helduko diren aldaketekin. Gainditu nahi den iraganeko jokamoldeak dira horiek, bultzatzaile diren alderdiak egungo egoerara eraman dituztenak. Politika oreka da, negoziazioa, herritarrek diotenera moldatzea, urrun daudenak gerturatzen ahalegintzea eta arazoei irtenbideak bilatzea. Argi dago PP eta UPN ez dabiltzala horretan.