Kataluniarrek esana

Igande honetako bozetan ezer ez da ohikoa izan. Mas presidenteak independentziari buruz erabakitzeko eskubidearen jabe nahi zituen bere herrikideak, eta maila batean lortu du. Jokoan zegoena hauteskunde autonomiko soil batzuetako emaitza zela errepikatzen ibilitakoek azkenean onartu behar izan dute plebiszitu itxurakoa zela oraingo hau. Partehartzea tamainakoa izan da %77koa, eta horrexek islatzen du kataluniarrek bazutela gogoa euren ahotsa entzunarazteko. Legea urratu barik ekin diote, auzitan zegoena zer zen ondo jakinda. Bestelakoetan etxean geratzen zirenak hautestontzietara gerturatu dira oraingoan, eta emaitzei sekulako zilegitasun demokratikoa eman diete. Ez da, beraz, aitzakiarik jartzeko modurik. Batzuek eta besteek argi hitz egin dute kanpainan zehar, independentziaren balizko onurez eta kalteez, eta herritarrek argi adierazi dute zein zerrenda babesten dituzten.

Kataluniako gizartea zatituta dago, baina hori ez da berria edozein gizarte demokratikotan. Irabazleei dagokie aurrera begirako norabidea zehaztea, etorkizuneko bide orria urratsez betetzea. Gizartearen partehartze zabalaren babesa izango du atzetik, eta horren baitako bere aldekoena. Aspaldian Alderdi Popularrak abiatutako estrategia baten ondorio ere badira emaitzok, Estatutu berriari aurre egiteko modu baldarrarena, Kataluniako gehiengo baten aurka baliatutako demagogiarena. Irtenbideak bilatu eta Estatuaren egiturak moldatzeko ahalegin politikoa egin beharrean, arazoari uko egite antzuan ezkutatu da Mariano Rajoy, eta independentziaren aldekoei eman die indarra. Politikan maila honetako itsukeria garesti ordaintzen da, zurruntasunak eta inakzioak arazoak berez konpondu ez eta usteldu egiten dituztelako. Beharbada, berandu da dagoeneko erdibideetarako, zubigintza lanetan jarduteko. Baina saiatu beharra dago. Kataluniako gizartearen zati handi batek hoztasuna sentitu du beste aldean, axolagabekeria eta baita oldarkortasuna ere. Emaitzak ez dira momentu bateko beroaldi baten ondorio, edo Mas presidentearen eroaldi antzeko baten isla. Arazoa guzti hori baino askoz sakonagoa da, eta kataluniar askok Espainiar Estatuarekiko abiarazitako urruntasun prozesu politikoa eta sentimentalaren adierazgarri da. Ez da gorabehera koiunturala, sakoneko bestelako apustu baten adibide baino.

Kataluniarrek esandakoa politikoki nola gorpuztu erabaki beharko dute buruzagi politikoek gaurtik aurrera. Desafioa ez da nolanahikoa, eta estadisten mailan jardutea eskatuko die bateko eta besteko agintariei. Oso atzetik etorri eta astiro-astiro indartzen joan den prozesu baten emaitza da guzti hau, nazio izaerakoari bere nortasuna eskatzen zuen eran aitortu eta irtenbide politiko bat garaiz eskaini ez izanaren ondorio. Horretaz jabetzen ez denak nekez asmatuko du Kataluniako errealitate politikoaren azterketa egin eta aterabideak mahai gainean jartzerakoan. Estatu autonomikoaren baitan berezitasun nazionalak ahalik eta gehien apaldu eta berdintasunaren eta elkartasunaren izenean parekotasun artifizialak bultzatu dituztenek badute ardura guzti honetan, Espainia ahalik eta uniformeena gura izate hori errealitatearekin bateraezina delako. Asimetrikoa beharko du etorkizunak, autogobernuari, norbere nortasunari eta nazio izaerari buruzkoak ere halakoxeak direlako erkidego ezberdinen artean. Horietako gizarteetako gehiengoek zehazten dituzte batzuen eta besteen norabideak eta aurrera begirako xedeak. Nazioaniztasuna praktikan onartzen ez dutenek nekez egingo dute bideragarri jatorrian nazioanitza den Estatua. 1978ko Konstituzioaren irakurketa estuenek eta gaur egungora moldatu gabekoek ez dute 2015eko gatazkei erantzuteko balio, eta prozesu sakabanatzaileen pizgarri dira. Hitz egin beharra dago, eta negoziatu. Oinarrikoenean, hori eskatu dute kataluniarrek.